CORE BELANGRIJK VOOR HET UURRECORD VAN ELLEN VAN DIJK?
In reguliere wedstrijden race je tegen je concurrenten en in deze tak van sport is de klok je grootste concurrent. Succes hangt af van zo veel verschillende aspecten van training, voorbereiding en racen, en hier nemen we de rol van de temperatuur in de pogingen om een uurrecord te vestigen onder de loep.
Ellen van Dijk behoort nu tot de Hall of Fame als snelste vrouw ooit die het uurrecord doorbrak op zondag 22 mei 2022 in het Zwitserse Grenchen. Ze behaalde een nieuw record van 49,254km. Dit is precies 849 meter meer is dan de Engelse renster Joss Lowden die haar record poging vorig jaar september op hetzelfde parcours verstigde. De UCI- regels voor een geldig uurrecord zijn streng en hebben betrekking op de geschiktheid van de rijder, het ontwerp van de uitrusting en zelfs de beperkingen van de gegevensoverdracht aan de rijder en het ondersteunend personeel. Van Dijk van Team Trek Segafredo racing kon rekenen op ervaren begeleiders van Trek Bicycles die een aangepast fiets bouwde voor haar poging samen met ondersteuning van partnermerken en experts.
Bij het rijden van het uurrecord is volgende regels slechts één van haar begeleiders langs de baan toegestaan. De communicatie is eenrichtingsverkeer, de coach roept rondetijden of blaast op een fluitje om vooraf bepaalde intervallen aan te geven. De renner mag niet drinken of voeding innemen. Tijdens de rit is het ook niet toegestaan om gegevenschermen zoals een fietscomputer af te lezen (hoevel deze gegevens wel kunnen worden opgenomen). Daarnaast zoals te verwachten zijn alle technische hulpmiddelen of aanpassingen aan de uitrusting of het parcours om verdere voordelen te bieden uitgesloten of strikt beperkt door de regels van de UCI.
Aerodynamica is een beslissende factor (die we nog zullen aanstippen) en een atleet heeft de beste kansen wanneer hij of zij de meest aerodynamische positie heeft en deze ook 60 minuten lang kan volhouden. Dit maakt het zowel fysiek als mentaal een enorme uitdaging. Het lichaam Het uurrecord van van Dijk was opmerkelijk omdat zij een houding aannam met haar hoofd recht naar beneden, wat goed is voor de aerodynamica, maar ook haar zicht ernstig beperkt en nog meer concentratie vergt om 'op koers' te blijven.
Hitte en het Uurrecord
Naast de verplichte "jaren van training en ervaring op de fiets", om zelfs maar het uurrecord te kunnen overwegen, begint een specifieke training gewoonlijk een jaar of langer van tevoren. Hittetraining is een fundamenteel onderdeel van de trainingsvoorbereiding en volgt de rechttoe rechtaan benadering van het conditioneren van het lichaam om efficiënter te presteren wanneer het warm is. Aangezien het vermogen wordt beïnvloed door de kerntemperatuur van het lichaam, helpt warmtetraining een atleet zijn vermogen te verhogen wanneer hij of zij het warm heeft en verbetert het de doeltreffendheid van het lichaam om af te koelen.
Zelfs nadat het fundamentele onderdeel van de warmtetraining is behandeld, is de volgende belangrijke overweging: kleding. Veel aandacht gaat uit naar de aerodynamische eigenschappen van het snelpak, die op maat van de rijder worden gemaakt. Net als de positie van de rijder, het ontwerp van de fiets en de helm, is elke stof en elk paneel van het snelpak ontworpen om de luchtweerstand te minimaliseren. Temperatuur is de andere cruciale factor voor het pak om de rijder zo koel mogelijk te houden.
Bij een snelheid van 50 km/u kan de fietser vertrouwen op de windsnelheid voor enige verkoeling. In de loop van de recordpoging met aanhoudende hoge intensiteit stijgt de kerntemperatuur van het lichaam, dus hoe beter een snelpak de renner kan helpen afkoelen, hoe langer een renner zijn hoge vermogen kan volhouden.
De wedstrijdstrategie houdt ook rekening met de stijgende lichaamstemperatuur en zelfs al kunnen renners de eerste 30 minuten fysiek in een hoger tempo rijden, dan komen zij sneller in de rode zone terecht, waaruit zij niet kunnen herstellen (zonder drastisch afremmen en afkoelen). Pacing is een evenwichtsoefening. Een conservatief aanvangstempo zorgt voor een reserve om het vermogen naar het einde toe op peil te houden met een uitbarsting in de laatste vijf of tien minuten.
Hoewel de werkelijke lichaamstemperatuur van Ellen van Dijk nauwlettend in de gaten wordt gehouden, wordt aangenomen dat de temperatuur tijdens een uurrecordpoging boven de 40ºC (104ºF) uitkomt. Wedstrijdcommentator Jens Voigt merkte na afloop op dat van Dijk ongeveer 1,2 liter zweet verloor tijdens haar succesvolle rit.
Met name de ritvoorbereiding gecombineerd met een warming-up en gelijktijdige voorkoeling met ijsvesten, slushies en ventilatoren. Pre-ridekoeling is bedoeld om het lichaam zo ver mogelijk af te koelen, zodat je koeler kan starten en langer meer vermogen kan leveren. Dit is vrij gebruikelijk bij baanwielerwedstrijden. Voor het langeafstandsuurrecord "slijt" de initiële voorkoeling snel, maar creëert toch een essentieel gat door de snelle stijging van de kerntemperatuur van het lichaam uit te stellen.
Luchttemperatuur en omgevingsvariabelen
Het is niet ongebruikelijk dat voor pogingen om een uurrecord te vestigen de voorkeur wordt gegeven aan hooggelegen velodroms, waar de dunnere lucht minder weerstand biedt en dus snellere ronden oplevert. In het geval van het uurrecord van Ellen van Dijk in Grenschen, Zwitserland, ligt het velodrome op 454 m boven de zeespiegel. Een nabijgelegen storm en bijbehorend lagedruksysteem (1.004 mbar/29,65in) was welkom nieuws, hoewel luchtdruk een factor is die niet kan worden gecontroleerd. Toen Victor Campenaerts in 2019 het huidige staande Uurrecord behaalde waar hij 55,089 km reed op het hooggelegen (1.800m) velodrome in Aguascalientes, Mexico, was de luchtdruk 813,5 mbar.
De luchttemperatuur kan in sommige velodroms worden geregeld en in plaats van een koelere temperatuur in te stellen, verdient een warmere temperatuur de voorkeur omdat de lucht dan minder dicht is en de snelheid ten goede komt. Met betrekking tot de lichaamstemperatuur lijkt dit contraproductief en in de praktijk is het een evenwicht tussen het instellen van de temperatuur op de velodroom hoog genoeg voor de aërodynamische voordelen, maar niet te hoog om de lichaamstemperatuur van de renner significant te beïnvloeden.
Technisch gezien is dit "de laagste temperatuur tot welke lucht kan worden afgekoeld door de verdamping van water in de lucht bij een constante druk". In de praktijk is het een berekening van de luchtvochtigheid en de luchttemperatuur om te bepalen tot welke temperatuur het menselijk lichaam nog kan vertrouwen op zweetverdamping om af te koelen.
Zweetverdamping is verantwoordelijk voor het afkoelen van het lichaam en het punt waarop het lichaam geen zweet meer kan verdampen en niet meer kan afkoelen, wordt dodelijk. Dit is de reden waarom de WBGT (Wet Bulb Globe Temperature) zo'n belangrijke meetwaarde was op de Olympische Spelen van 2020 in Tokio, waar de temperaturen en de vochtigheidsgraad hoog waren en dus het risico op hittegerelateerde ziekten voor de deelnemende atleten verhoogden.
Hoe lager de luchtvochtigheid, hoe gemakkelijker het lichaam zweet kan verdampen en hoe beter het kan afkoelen. Rekening houdend met de luchtdruk en de voordelen van hogere luchttemperaturen voor het verminderen van de windweerstand, is het een evenwichtsoefening voor het uurrecord bij het kiezen van de locatie, het voorspellen van de weersomstandigheden en zelfs het proberen te manipuleren van sommige variabelen zoals de temperatuur die in sommige wielercentra kan worden ingesteld. Renners en teams houden echter veel van de details voor zichzelf, zodat hun expertise de volgende uitdager niet alle antwoorden geeft.
